اینترنت سحرآمیزترین واژه عصر ارتباطات درآستانه قرن بیست یکم است. اینترنت این بزرگراه تاریک و شاهراه اطلاعاتی دروازه ورود به عرصه ای است که آن را قلمرو« اتصال مغزها و کامپیوترها » می نامند. اینترنت رایجترین واژه عصر« حرفهای داخل گیومه است ». اصلی ترین پیام این واژه پر رمز و راز « مرگ فاصله ها و مسافتها » است.در این شاهراههای اطلاعاتی به جای انسان و خودرو اطلاعات یا در واقع بسته های اطلاعاتی با سرعت زیاد در حرکتند.این شاهراهها به تمام خانه ها ، مدارس ، کتابخانه ها و مراکز تجاری وصل خواهد شدو محیطی جهانی برای ارتباطات سریع به وجود خواهد آورد.
اصطلاح شاهراههای اطلاعاتی برای نخستین بار توسط « ال گور » معاون رییس جمهوری آمریکا بیان شد. علت این نامگذاری در واقع شباهت آن با پروژه بزرگراههای حمل ونقل سرتاسری آمریکا در چهل سال قبل بودکه به وسیله پدر همین شخص تدوین شده بودو در آن دوره تاُثیرزیادی بر اقتصاد آمریکا گذاشته بود. در حال حاضر در آمریکا اعتقاد بر این است که این شاهراهها نه تنها بسیاری از مشکلات اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و آموزشی را حل خواهد کرد بلکه آمریکا را در مقام اول و سروری کشورهای جهان قرار خواهد داد.

دغدغه های اصلی

1- آیا بزرگراههای اطلاعاتی ، ساختار دانش را تغییر می دهند؟ این پرسش به این خاطر مطرح است که وقتی دانش شفاهی در عصر گوتنبرگ به خط تبدیل شد ساختار دانش تغییر کرد. آیا در عصر انقلاب ارتباطات و دیجیتالی شدن چنین واقعی دوباره تکرار می شود؟
2- اطلاعات اکنون یک کالای گرانقیمت و فروختنی است. به طوریکه فقط ثروتمندان قادر به خرید آن هستند .آیا این عامل قدرت خرید باعث تغییر محتوای اطلاعات نخواهد شد؟ آیا فردا فقط اطلاعاتی که ویژه ثروتمندان است تولید می شود؟ بر سر اطلاعات عمومی چه خواهد آمد؟
3- فیلمهای پورنوگرافی اکنون در اینترنت موجود است. آیا آنچه در این « روسپی خانه های الکترونیک » می گذرد اطلاعات است؟ آیا جوخه های فسادی که اکنون در اینترنت به دنبال این نوع مطالب هستند، طالب دانش به شمار می آیند؟ و با توجه به تعاملی بودن این بزرگراهها ، تکلیف بچه های که وارد اینترنت می شوند چیست؟ آیا کـانون خـانواده به این ترتیب در امـان می ماند؟
4- این بزرگراهها ضربه پذیر هستند و علت اینکه دولتها اطلاعات خود را در آنها جاری نمی کنند مساله ضربه پذیری است. چه کسی باید قوانین آنرا وضع کند؟
5- مشخص شده است آمریکا با ریزپردازنده ای بنام Clipper Chip که در کامپیوترها و تلفن ها کار گذاشته شده ، تماس های مردم آمریکا را کنترل می کند. تکلیف آمریکایی ها و کسانی که بـا آنها از طریق بـزرگراهها تماس مـی گیرند چیست؟ و چه کسانی تبعات ایـن استراق سمع را میپذیرد؟
6- مخالفان دولتها ( چریکهای چیاپاس، انقلابیون چچن و ... ) از طریق اینترنت جنگ الکترونیک پارتیزانی به را انداخته اند. آیا دولتهایی که داعیه جریان آزاد اطلاعات را دارند، این وضع را تحمل می کنند؟.

7- بزهکاری در اینترنت ریشه دوانده است. پلیس آمریکا معترف است که بزهکاران در این بزرگراهها از پلیس جلو افتاده اند. کدام تمهیدات و کدام قوانین ، گره ماجرا را خواهد گشود؟
8- فاشیستها ، نئونازیها ، ضد سیاهان و ... خلاصه نژاد پرستان هم در کنار بزرگراههای اطلاعاتی اردو زدهاند. چه کسی جرئت عبور دارد؟
به نظر می رسد اینترنت این آخرین برگ انقلاب ارتباطات چه در 1969 که فرزند جنگ آنارشیست بود و چه حالا که چند دهه از عمرش می گذرد ، هنوز ناشناخته مانده است. اینترنت به مثابهتبلور روح انقلاب ارتباطات اگر چه از مرگ فاصله ها خبر می دهد اما هنوز با چهره ای مرموز اجازه نزدیک شدن به خود را نمی دهد . دشوار است که در عصر مرگ فاصله ها ، مجبور به فاصله گرفتن باشید.

تاریخچه اینترنت ، فرزند آنارشیست جنگ سرد

اینترنت این بزرگراه مرعوب کننده در پنتاگون ( وزارت دفاع آمریکا ) متولد شد. نام دوران کودکی اینترنت آرپانت (ARPANET) بود که در بدو تولد یعنی در سال 1969 بر آن نهاده شد. آرپانت به عنوان شالوده اصلی اینترنت بر آن بود تا خود را به شبکه های رادیویی و ماهواره ای وقت و همچنین به کامپوتر های دیگر متصل کند و کار پژوهشهای مربوط به وزارت دفاع آمریکا را با سرعت و کیفیت بهتر به انجام برساند . این پژوهشها و پروژها که در آرپانت دنبال می شد غالبا در خـدمت میلیتاریسم کـاخ سفید بود و به ایـن ترتیب آن چه امـروز بـه اینترنت انـجامیده،تـونـل محرمانه ای بوده است که محققان ، کارشناسان و آکادمیسین های آمریکا از آن عبور می کردند . در حقیقت آرپانت یا همان اینترنت جوان ، خط تماس الکترونیک و محرمانه دست اندرکاران وزارت دفاع آمریکا و پژوهشگران بوده است. آرپانت به این نیت متولد شد که به کارشناسان نظامی و کامپیوترها کمک کند تا طرحهای نظامی را به پیش ببرند و در سراسر آمریکا از تجارب و منابع یکدیگر بهره مند شوند. آن چه امروز به نام پست الکترونیک ( E-mail ) مطرح شده و یکی از خدمات رایج اینترنت محسوب می گردد، محصول همان دوران تماس کارشناسان نظامی و کامپیوتر ها در آرپانت است.باید به این گفته افزود که پیشرفتهای تکنولوژیک اینترنت عملا مدیون همان نیازهای میلیتاریستی کاخ سفید بوده است. به ویژه آنکه پیامهایی که رد و بدل می شده از جنبه امنیتی باید کاملا تجزیه و به مجاری و مقاصد مختلف ارسال می شده تا در صورتی که هر یک از مجاری ارسال پیامها ، به هر علتی مسدود می شد ویا ضربه می دید ، راههای دیگر باز مانده باشد.
اینترنت تاسال 1983 کمتر از پانصد کامپیوتر میزبان ( Host Computer) داشت و این کامپیوتر ها عمدتا در آزمایشگاههای نظامی و بخشهای کامپیوتری آمریکا قرار داشت، اما چهار سال بعد در سال 1978 اینترنت در صدها دانشگاه و آزمایشگاه پژوهشی ، صاحب 28 هزار کامپیوتر میزبان شد.که در حال حاضر این رقم به بیش از 100 میلیون رسیده است و روز به روز بر تعداد آن افزوده می شود و تخمین زده می شود که روزانه 7000 استفاده کننده دیگر نیز به این جمع افزوده شوند و تا سال 2010 تعداد مشترکین به یک میلیارد نفر می رسد.
امـا اتفاق دیـگری بـاعث شد کـه اینترنت پـوسته نظامـی و دانشگاهی خود را بشکافد بروز پدیده « مولتی مدیا » (Multi Media ) یا همان رسانه چند کاره بود. استفاده از نرم افزارهای خاص به استفاده کنندگان از اینترنت امکان داد تا به طور همزمان از تصویر ، صدا و نوشتار استفاده کنند.
کاری که قبلا متصور نبود . قبلا خط از رسانه نوشاری می آمد، صدا از رسانه های شنیداری و تصویر از رسانه های دیداری . اما حال همه اینها از طریق یک سیستم قابل دریافت بود.- در واقع کاربران این شبکه که از پروتکل (http )برای ارتباط استفاده می کنند در حال گسترش روز افزون می باشد.به بیان دیگر اکنون بزرگترین سرمایه گذاریها در گسترش وب جهانی و ورود کارگزاران و کاربران اطلاعات و رسانه ها به این شبکه می باشد. این توسعه به حدی است که جنبه های دیگر اینترنت را تحت تاًثیر قـرار داده واکنون وقتی صحبت از اینترنت می شود منظور همان وب جهانی (WWW ) می باشد.- در کنار این تولیدکنندگان کامپیوترهای شخصی (PC)به این فکر افتادند تا از اینترنت بهره برداری تجاری کنند. آنها وارد میدان سیمکشی و اتصال کامپیوترها شدند و پست الکترونیک را برای شرکت و دفترهای مختلف فراهم ساختند.این کار که در حقیقت به اتصال کامپیوترهای شخصی به یکدیگر انجامید « شبکه منطقه محلی » ( LAN)نام گرفت.این شبکه به کاربران امکان می دهد تا در یک محدوده جغرافیایی خاص به تماس با یکدیگر بپردازند.
پیدایش شبکه منطقه محلی پایان کار نبود و « شبکه منطقه وسیع » (WAN) هم پا به عرصه نهاد.این شبکه به کاربران امکان می دهد تا در یک محدوده وسیع جغرافیایی، مثل دولت با دولت و یا کشوری با کشور دیگر ارتباط برقرار کنند.و به این ترتیب اینترنت پس از فتح دنیای آکادمیک به پیشروی در جهان تـجارت پـرداخت.اکنون دیـگر رشد انفجارآمیز اینترنت نه یک تب و گـرایش بی انگیزه بلکه عملا محصول یک بازار آزاد دیجیتال است.
با این همه ، اینترنت که اکنون امکان تلفن زدن، ویدئو دیدن، استفاده از انواع اطلاعات، گوش دادن به برنامه های رادیویی، انجام خرید و اجرای آموزش را از طریق یک سیم را فراهم آورده ، هنوز به بزرگراه اطلاعاتی تبدیل نشده است. عده ای بر این باورند که ابر بزرگراه اطلاعاتی واقعی نه فقط باید شبکه های کامپیوتری بلکه هر نوع ارتباط مخابراتی دیگر اعم از تلفن، بی سیم و ماهواره را هم برقرار سازد و سرعت آن نیز بسیار بالاتر از سرعت کنونی اینترنت باشد.


اینترنت ، خوب ، بد ، زشت

سرویسهای اینترنت

میزبانها یا کارگزاران اطلاعاتی در اینترنت خدمات گوناگونی ارایه می کنند اما شاید بتوان این خدمات را بطور کلی در موارد زیر طبقه بندی کرد:
1 - پست الکترونیک(E-mail) :
این سرویس برای مبادله نامه ها و پیامها بین کاربران این شبکه می باشد.به این ترتیب که هر کاربر دارای جعبه پستی رایانه ای با آدرس و مشخصات خاص خود می باشدکه پیامها و نامهای مربوط به او در آن ذخیره می گردد.
2- کنترل رایانه از راه دور( Tel net ) :
این خدمات برای اتصال و راهبری یک رایانه از راه دور می باشد.اشخاصی مانند:سرپرستان و رؤسای شرکتها و سازمانها می توانند به این وسیله مدیریت و سرپرستی خود را از راه دور اعمال کنند.نوع دیگر استفاده از این خدمات می تواند استفاده از توان عملیاتی یک رایانه قوی برای محاسبات و پردازشهای حجیم و پیچیده اطلاعات می باشد.
3- انقال پرونده ( FTP) :
اطلاعات در شبکه های رایانه ای به صورت فایلها یا پرونده های مختلف ذخیره شده اند. برای انتقال این پرونده ها به رایانه خود احتیاج به پروتکلی به نام( FTP) می باشد که با آن می توان هر گونه پرونده را ارسال یا دریافت نمود.
4- انجمنها و گروههای مختلف :
هم اکنون در اینترنت تقریباً در تمامی موضوعات مورد علاقه بشری انجمن های شکل گرفته که از طرق این شبکه می توان در انخمنها و گروههای همفکر و دارای علایق مشترک عضو شدوبه همفکری ومبادله اطلاعات پرداخت.
5- کنفرانس از راه دور (Tel conference ) :
در این مکان این امکان وجود دارد که چند کاربر در زمان واحد و از راه دور به گفت و گو بپردازند.با این وسیله دیگر نیازی به برقراری جلسات پرخرج وهزینه وحضور فیزیکی افراد برای برقراری یک جلسه وجود ندارد.
6- شبکه خبری (Usenet) :
این سرویس به روزنامه ها و مجلاتی مربوط می شود که به طور الکترونیک قابل دسترسی اند. این شبکه آمیزه ای از گروههای خبری است که بر اساس موضوع طبقه بندی می شوند.
7- و بطور کلی بهره گیری از اینترنت در رشته های مختلف علمی ، فنی ، پزشکی ، اقتصادی ، تبلیغ کالا ، بازاریابی ، فروش کالا ، خرید ، دریافت و پرداخت وجه ، آموزش و تحقیقات ، کتابخانه ، فکس . تلفن و...



اینترنت و رسانه ها

صفت عمده رسانه های ارتباط جمعی،توده ای بودن آنهاست. باتوجه به ویژگیهای خاص ارتباط در اینترنت به نظر می رسد دوره این رسانه در حال اتمام می باشد. ویژگی خاص اینترنت تعاملی یا اینتراکتیو (Interactive ) بودن فرآیند ارتباط می باشد. بنابراین دیگر جایی برای جریان یکطرفه اطلاعات از رسانه های ارتباط جمعی باقی نمی ماند. تافلر معتقد است رسانه های همگانی (در کشورهای صنعتی) در حالی که به اوج قدرت رسیده اند بناگاه از مسند قدرت مطلق به زیر کشانده می شوند.
اگر رسانه را طبق تعریف کانال و محیط انتقال پیام بدانیم، اینترنت خود یک رسانه است. رسانه های سنتی با آمدن اینترنت از نظر کیفی دچار تغییرات شدیدی خواهند شد که در مواردی شاید شاهد پایان عمر یک رسانه باشیم.که در زیر به برخی از آنها اشاره می گردد.

کتاب
بحث کتابهای الکترونیکی مدتهاست که در علم اطلاع رسانی بحث روز می باشدبسیاری براین عقیده اند که در آینده کتاب به شکل امروزی آن وجود نخواهد داشت و کتابها به صورت اطلاعات دیجیتال ذخیره شده در کامپیوتر در خواهد آمد که در آن محیط شبکه نیز کاربر خوتهد توانست بخشی یا تمام یک کتاب را منتقل کند. در این صورت احتمالاً هر نویسنده یی خود ناشر کتاب خود خواهد بودو میتوان با وصل شدن به سرور (Server) آن نویسنده از وی آخرین نسخه کتابش را در خواست کرد . چیزی که بسیار سریع و ایده آل خواهد بود و از دردسرها و هزینه های حروف چینی ، چاپ ، توزیع ، فروش و ... خبری نخواهد بود.

مطبوعات
در آینده زمانی را که مطلبی را از یک جریده مشاهده می کنیم می توانیم متن آن را به شکل صدا گوش دهیم و تصویر آن را در صورت تمایل به صورت متحرک ببینیم. در واقع مطبوعات و جراید ضمن گردآوری اطلاعات در حوزه موضوع مربوط به خود ارتباط تنگاتنگی با بانکهای اطلاعاتی دیگر خواهند داشت.یعنی مطبوعات یک محیط چند رسانه یی (Multi Media) برای انتقال اطلاعات خواهند بود که در صورت تمایل نسخه چاپی از آن تهیه کرد و به شکل سنتی مطالعه کرد.

رادیو
ویژگی اصلی رادیو این است که فقط با یکی از حواس پنجگانه در ارتباط است و بنابراین می توان همراه با گوش دادن به آن به فعالیت دیگری نیز پرداخت.همانند رسانه های دیگر جریان یکسویه اطلاعات در این رسانه نیز از بین خواهد رفت و استفاده کننده خواهد توانست متون مربوط به موضوع دلخواه خود یا موسیقی مطلوب خود را انتخاب کرده و به آن گوش دهد. به خاطر این کارکرد و با تعریف جدیدو قابلیت انعطاف در مورد سفارشی بودن می توان گفت این رسانه یا رسانه صوتی به این زودی ها از بین نخواهد رفت.

تلویزیون
همانطور که در مورد رادیو گفته شد عصر پخش یکسویه اطلاعات به علت فعال شدن مخاطب در حال از بین رفتن می باشد .استفاده کننده خود اطلاعات دلخواه خود را از میان اطلاعات بیشمار انتخاب و دریافت خواهد کرد. در اینترنت دیگر این بیننده است که تعیین می کند چه پخش شود وحتی در زمان پخش به صورت همزمان (Online) می تواند نظر خود را اعلام کندو در نحوه پخش آن تاُثیر بگذارد.

سینما
به نظر می رسد رسانه یی که کمترین تاُثیر را از اینترنت خواهد پذیرفت سینما خواهد بود سینما بخاطر ویژگیهای خاص خود تنها رسانه ای است که مستقل خواهد ماند. گرچه تکنیکهای صدا و تصویر در حال توسعه روزافزون می باشد امابه هر موجودیت سینما و عمل سینما رفتن باقی خواهد ماند.

تاُثیرات اجتماعی اینترنت
اینترنت می تواند بر تمامـی جنبه های مختلف بشری تاُثیرگذار باشدو در ایـن بین می توان به جنبه های اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و آموزشی اشاره کرد.کـه بـه اختصار به بـرخـی از آنها می پردازیم

الف: اقتصاد

با انتقال کار به خانه ها که به سرعت در حال گسترش می باشد ساختار اداری سازمانها بشدت دستخوش تحول خواهد شدکه این مساُله منجر به کم شدن رفت و آمدها و کاهش مصرف انرژی و در نتیجه آن کاهش آلودگی هوا خواهد شد.
با افزایش و انعطاف در ساعات کاری قطعاً بهرهوری کار بالا خواهد رفت اما به نظر می رسد قوانین و آیین نامه های کنترل کار در خانه به راحتی تدوین شدنی نیست و مسائل زیادی در این زمینه وجود خواهد داشت . در زمینه های دیگر حذف پول فعلی و گسترش پول اعتباری الکترونیکی و گردش سریعتر و راحت تر پول، رواج نرم افزار هایی که در آن پروتکلهایی برای ثبت سفارش و انتقال اعتبار وجود دارد. تجارت را تحت تاُثیر قرار خواهد داد و سهم تجارت جهانی از این تاُثیر بیشتر خواهد بود.

ب : سیاست
بیشترین تاُثیر سیاسی اینترنت را می توان کاهش اقتدار دولتهای مستبد و توتالیتر دانست. این دولتها معمولاً از طریق محدود کردن اطلاعات حکومت می کنند. جریان آزاد اطلاعات حق حاکمیت دولتها برای مرزهای خود را تضعیف کرده و نادیده می گیرد زیرا اینترنت مرزی نمی شناسدبویژه مرزهای سیاسی به همین دلیل است که حکومتهای ایدئولوژیک و تمامیت طلب سعی در انحصار ، کنترل و محدود کردن اینترنت دارند و اصولاً هیچ علاقه ای به گسترش و توسعه آن ندارند و سرمایه گذاری خاصی را در این زمینه انجام نمی دهند .
از جنبه های دیگر تاُثیر اینترنت بر ساختار سیاسی کشور را می توان در تنوع مشارکت مردم در حکومت در آینده دید. شکی نیست که مشارکت سنتی به صورت انتخاب نمایندگان برای مدت محدود یا ساختار پارلمانی تحت تاُثیر قرار خواهد گرفت . به عنوان مثال تمام یا بخشی از مردم که به صورت تصادفی انتخاب می شوند می توانند در ساعات خاصی و از کامپیوتر شخصی خود به طور مستقیم در تصمیم گیریها و یا بخش خاصی از تصمیم گیریها به طور فعال اظهار نظر کرده و مؤثر باشند. افزایش تبادل اطلاعات و آزادی آن قطعاً باعث گسترش مردمسالاری خواهد شد.

ج : فرهنگ
واگرایی فرهنگی : بطور حتم اینترنت به خاطرتنوع وسیع کاربران ، باعث واگرایی فرهنگی خواهد شد . برخلاف نظر عده ای که معتقدند اینترنت باعث سلطه فرهنگی غرب برکل جهان خواهد شد و جهان یکدستی و یکنواختی فرهنگی و به خصوص از نوع غربی(آمریکایی) آن پیدا خواهد کرد ، به علت تنوع فرهنگی جوامع مختلف و امکان نشر آزادانه عناصر فرهنگی ، فرهنگهای منطقه ای حفظ خواهد شد. حتی سلطه زبان انگلیسی بر اینترنت نیز دلیلی برای سلطه فرهنگی نمی تواند باشد.
گسترش مسائل غیر اخلاقی : جنبه دیگر تاُثیر اینترنت بر فرهنگ اشاعه مسائل غیر اخلاقی ، تصاویر مستهجن و دیگر مطالب و اطلاعات مضر و منحرف کننده بصورت آزاد می باشد که خود اهمیت بسیاری را در غرب بویژه در بحثهای اجتماعی اینترنت به خود اختصاص داده و دولتها به طور جدی در حال تصویب قوانینی هستند که نشر هر گونه مسائل غیر اخلاقی را در اینترنت ممنوع کنند. بدیهی است که حساسیت بیشتر در این مورد مربوط به کودکان و نوجوانان می باشد که در برابر این مسائل آسیب پذیرتر می باشند،که ما در این مورد در بخش دیگری بطور مفصل صحبت خواهیم کرد.
نقض حریم زندگی خصوصی : بزرگراههای اطلاعاتی نه تنها حق حاکمیت ملی را نقض کرده اند بلکه به حریم خصوصی افراد نیز وارد شده و از طریق انواع بانکهای اطلاعاتی ، مالی ، بیمه ، ثبت احوال ، پرسنلی و ... خصوصی ترین اطلاعات مربوط به افرادرا مورد دسترسی قرار داده اند.
واقیعت مجازی (Virtual Reality): در واقعیت مجازی شخص با گذاشتن کلاه مخصوص بر سر و قرار گرفتن در جعبه ای خاص و متحرک از دنیای واقعی بیرونی خارج می شود و بطور مجازی وارد دنیای می گردد که از طریق دو صفحه نمایشگر کوچک و به شکل سه بعدی در درون کلاه به او نمایش داده می شود .دنیایی که به طرز ماهرانه ای شبیه سازی شده و سعی می شود با حرکتهای طبیعی مکان متحرک تمام تجربیات و احساسهای شخص به طرز طیبعی بروز کنند. واضح است که این پدیده ابتدا بر سرگرمیهای انسان و سپس در آموزش و دیگر جنبه های زندگی تاُثیر زیادی خواهد گذاشت.

آموزش و پرورش
فرآیند آموزش تاُثیرات زیادی از اینترنت گرفته و خواهد گرفت . گسترش ارتباطات اصالت فراگیرنده را در فرآیند آموزش بیشتر خواهد کرد . دانشگاهها و مدارس سنتی متحول خواهد شد و پدیده دانشگاههای بدون دیوار را شاهد خواهیم بود . با توجه به امکان ارتباط گسترده از طریق رایانه دیگر نیازی به حضور فیزیکی در یک کلاس و تشکیل کلاس در زمان محدود نیست .
از نظر منابع و کتابها و مقالات نیز محقق می تواند وارد بانکهای اطلاعاتی مناسب با موضوع خود شده و به جستجو بپردازد و پس از یافتن منابع مناسب آنها را بصورت فایلهای متنی یا ابر متن به رایانه خود منتقل کند و دیگر نیازی به حضور در کتابخانه و مراکز اسناد سنتی نخواهد بود.
فرآیند آموزش به صورت مستمر و در تمام مدت عمر خواهد بود و به طور کل نهاد آموزش و پرورش تحول بنیادی خواهد یافت و آموزش فراگیر محور خواهد بود .

بیم و امید در اینترنت
در مورد آینده اینترنت و تاُثیر آن بر جوامع بشری دیدگاه دیدگاههای متفاوتی وجود دارد.دیدگاههای خوشبینانه معتقدنداین شبکه در نهایت باعث آگاهی بیشتر ملتها شده و آنها را از تاریکی جهل استبدادی و استعماری نجات خواهد داد .جریان آزاد اطلاعات رژیمهای خودکامه و استبدادی را متزلزل ساخته وبا اشاعه اطلاعات سانسور نشده ، مردم را در این امر یاری خواهد کرد. این بزرگراهها باعث خواهد شد که ملتها و گروهها از درد و رنجهای یکدیگر آگاه شوند وبرای همبستگی ورفع مشکلات خود تلاش کنند.
دولتهای ضعیف نیازی برای سرمایه گذاری زیاد برای کسب اطلاعات علمی وترجمه و انتقال تکنولوژی نخواهند داشت. زیرا اینترنت خود محیط مناسبی برای انتقال سریع واطلاعات علمی خواهد بود.
درمقابل ،دیدگاههای بدبینانه وجود دارند که این شبکه را نیز همانند دیگر پیشرفتهای علمی ، در نهایت به نفع ابرقدرتها واستکبار جهانی می دانندوسعی در مطرح کردن نقاط منفی آن برای جهان سوم دارند. پرفسور حمید مولانا معتقد است با وجود پیشرفتهای تکنولوژی و علمی ، از جمله رشد عظیم سخت افزار و نرم افزار ارتباطات و اطلاعات طی چند دهه گذشته ، اکثریت عظیم این دهکده جهانی در شرایط نامطلوب بی سوادی،بیماری،گرسنگی،بیکاری و سؤتغذیه به سرمی برندو هنوز از ابزارهای اساسی ارتباطات و دانش محرومند.
به طور کلی در تاریخ بشری نظام سلطه با پیشرفت تکنولوژی و علم هرگز از بین نرفته و بلکه از نظر مشخصات ظاهری، خودرا منطبق با عصر ساخته ،همواره قدرتمند و دارا به استعمار واستثمار فقیر و ضعیف پرداخته است. در عصر آینده نیز صاحبان و ثروتمندان اطلاعات ، فقرای اطلاعات را استثمار کرده و به سلطه خود ادامه خواهند داد . نظام جهانی استکبار سعی در یکسان سازی فرهنگی و غلبه فرهنگ خود بر ملل جهان سوم را خواهد داشت و در این راه از هیچ کوششی فروگذاری نخواهد کرد.
آنچه مسلم است خوش بینی و بدبینی مطلق در برابر این پدیده صحیح نیست . بلکه باید بیطرفانه و بدور از تعصب به نقد جنبه های مختلف اینترنت پرداخت . به هر حال بزرگترین تحول بشری در حال وقع است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در برابر این سیل بنیان کن قرا گرفته ایم . این ضرورت و اجبار است و انتخابی در کار نیست.


پیامدهای منفی اینترنت

بطور کلی شبکه جهانی اینترنت در اختیار و یا کنترل کسی نیست . هر عضو این شبکه اطلاعاتی را که بخواهد در اختیار دیگران قرار دهد وارد سیستم می کند و از اطلاعات موجود در شبکه نیز استفاده می کند . یعنی هم تولید کننده اطلاعات است و هم استفاده کننده آن.با نوجه به اینکه اینترنت یک شبکه توزیع شده می باشد و در یک جا متمرکز نیست ، مدیریت در آن نیز کاملاً غیر متمرکز و توزیع شده می باشد.
ورود بی کنترل اطلاعات به شبکه اینترنت نشان دهنده وجود نوعی هرج و مرج در این شبکه است که باعث گریز گروههایی از اینترنت و همچنین استقبال گروههای دیگری از آن شده است. نکته مهمی که مطرح است این که چه اطلاعاتی مبادله می شود و سود و زیان آن چیست؟ اینترنت در بخشهای سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، علمی و ... چه کارآییهایی دارد و فواید آن برای ما چیست؟ زیانهایش کدام است؟ آیا اصولا ما می توانیم حق انتخاب داشته باشیم یا در گردونه حرکت کلی جهان مجبور به حرکت هستیم و تنها شتاب این حرکت به اراده ما بستگی دارد؟
گستردگی استفاده از اینترنت می تواند نشان دهنده تنوع کارآیی آن هم باشد. افراد عادی جامعه ، بازرگانان ، متفکران ، سیاستمدران ، تولید کنندگان صنعتی و کشاورزی ، گروههای سیاسی و اجتماعی ، دانشمندان ، پزشکان ، مراکز علمی ، کتابخانه ها ، مراکز خبری ، نهادهای دولتی ، مراکز هنری و ... که به اینترنت می پیوندند هر یک انتظارات خاصی از این وسیله فراگیر ارتباطی دارند و هزینه های لازم را که چندان هم کم نیست می پردازند تا بتوانند اطلاعات مورد علاقه خود را مبادله کنند.
روی آوردن چنین طیف وسیعی به اینترنت نشان می دهد کـارآیی این ابـزار به گونه ای است کـه می تواند انتظارات آنها را برآورده کند.اما با توجه به این که در شبکه اینترنت همه می توانند اطلاعات دریافت و ارسال کنند و هیچ کنترل مرکزی ویا تمرکز اطلاعاتی وجود ندارد بسیاری از شرکتها و یا افـراد سودجو از ایـن شبکه استفاده کـرده مطالب و تصاویر غیر اخلاقی را وارد شبکه می نمایندو راه را برای استفاده نادرست از این شبکه باز می کنند. این سؤاستفاده ها عملا مشکلاتی را در راه بـهره بـرداری درست هـمگانی از اینترنت ایـجاد کـرده است . چـه بسیار خانواده هایی که در مناطق مختلف جهان از امکان انحراف فرزندانشان از طریق اینترنت نگران هستند.. گسترش فساد اخلاقی از طریق اینترنت تنها مورد استفاده از این سیستم نیست اشاعه افکار نادرست همچون اندیشه های نژاد پرستانه و ارتباط گروههای نژاد پرست با یکدیگر و امثال آن نیز از جمله نکاتی است که در این مورد مطرح می شود.
سؤاستفاده هایی که از طریق اینترنت صورت گرفته است ، بسیاری از دولتهای جهان را خواه در اروپا و خواه در آسیا و سایر مناطق ، برآن داشته است تا اهرمهای نظارت و کنترل برای استفاده کنندگان ، وضع کنند.
همه دولتهای جهان بر این اعتقادند که باید با تبعات و آثار منفی این شبکه مقابله کرد ، البته برخی از گروهها با هر نوع کنترل و نظارت مخالفند و آن را گامی در جهت سرکوب آزادیهای دموکراتیک می دانند.البته توافقهای اخلاقی در حال شکل گیری است که روشهای برای جلوگیری از نشر و گسترش مسائل غیر اخلاقی پیدا شودکه در درجه اول منع تولید اینگونه اطلاعات را هدف گرفته و در درجه بعد منع دریافت و اتصال به اینگونه پایگاههارا در نظر دارد. نرم افزارها و سخت افزارهایی که به این منظور تهیه می شوند ، دیوارآتش (FireWall)نام دارند.
برغم مواضع گوناگونی که در قبال این شبکه مهم جهانی وجود دارد ، اما همه براین نکته اتفاق نظر دارند که باید با تمامی تبعات منفی اینترنت بخصوص در زمینه مسائل غیر اخلاقی مقابله کرد . همچنین باید با انواع جنایت و اقدامات جنایت بار ، و تقلب و جعل حقایق حتی در سطح تضارب آراء ودیدگاههای سیاسی که می تواند از تبعات منفی این دستگاه مهم باشد ، مقابله کرد ؛ از دیگر تبعات منفی دستگاه اینترنت ، می تواند آنچه که به امپریالیسم فرهنگی تعبیر می شود ، باشد.
هیچ دولتی را در جهان کنونی نمی توان یافت که آغوش خود را به طور کامل به روی اینترنت گشوده و یا در برابر آن موضعی کورکورانه اتخاذ کرده باشد، حتی دولتهایی که مدعی دموکراسی و آزادی در زمینه های مختلف هستند ، بطور کامل دروازهای کشور خود را به روی این دستگاه اطلاع رسانی نگشوده اند. در سال 1996 کنگره آمریکا قانونی را در خصوص « مقررات ارتباطات » به تصویب رساند که از انتشار یـا مبادله اطلاعات منافی عفت توسط اینترنت ، جلوگیری مـی کرد. به دنبال تصویب این قانون بود که برخی از گروهها اعلام کردند این قانون با اولین اصلاحات به عمل آمده در قانون اساسی آمریکا ، در تناقض است ، و ممکن است بر رفتارهای ارزشی جهان دموکراتیک ، خدشه وارد سازد.
اما امروز پس از تحول در شبکه اینترنت و کاربردهای وحشتناکی که از طریق آن صورت گرفته و همچنین آثار و تبعات مخربی که در پی داشته است ، رجال سیاسی ، فرهنگی و امنیتی را بر آن داشته است تا نگرانی خود را از این انقلاب اطلاعاتی و ارتباطی مهم ابراز دارند ، و ضرورت مقابله با خطرهای ناشی از آن را مورد توجه قرار دهند. از سوی دیگر آنها در جستجوی یافتن راه حلی هستند که بتواند کاهش ضررهای اجتماعی ناشی از اینترنت را تضمین کند.
در همین زمینه به ذکر برخی از نمونه های سیاسی ، فرهنگی ، اخلاقی و... اشاره می کنیم:
عربستان به دولت لندن اعتراض می کندکه جلو فعالیت مخالفان ریاض را بگیرد. مخالفان ریاض در لندن نه تظاهرات می کنند و نه روزنامه و نشریه ای منتشر می کنند. آنها هر روز از طریق بزرگراههای اطلاعاتی وارد قلمرو سلاطین و شاهزادگان ریاض می شوند و صرفاً در برابر کانونهای مورد نظر خود ، درنگی کوتاه می کنند .همین و بس . مخالفان ریاض از طریق اینترنت اخبار تحولات سیاسی ، اقتصادی ، بازداشتها و رسواییهای حکومت ریاض را برای کامپیوتر های متصل به اینترنت در عربستان ، ارسال می کنند. آنها به دنبال دائر کردن یک بولتن الکترونیک از اخبار عربستان برای کل جهانند.

چریکهای زاپاتیستا در مکزیک وقتی از مذاکره با دولت ناامید شدند، کانالهای تماس با کاخ ریاست جمهوری مکزیک را در اینترنت اعلام کردند و از هواداران خود در دنیا خواستند حمایتهای خود از چریکها را به کاخ ریاست جمهوری مکزیک اعلام کنند و چند ساعت نگذشته بود که جنگ پارتیزانی از طریق اینترنت به نتیجه رسید. حالا دولت مکزیک از نقش اینترنت برای ارتش آزادیخواه زاپاتیستا مطلع است.

مبارزات بوسنی و چچن نیز به خوبی از سلاح اینترنت بهره گرفته و آن را به ابزاری برای پیام رسانی مؤثر تبدیل کرده اند.و لذا نگرانی « هنری گرونوالد » سیاستمدار و روزنامه نگار معروف آمریکایی و ناشر سابق «تایم» بی دلیل نیست که می گوید: در آینده ، تکنولوژی نوین رسانه ها به صورت بزرگراهی یکطرفه ! امواجی از اطلاعات را برصفحات کامپیوترها سرازیر می کنند که کنترل آنها برای دولتهای مرکزی ناممکن است
مشکل دیگر که ذکر شد دستیابی به پورنوگرافی و صور قبیحه در این بزرگراه اطلاعاتی است. این موارد ضد فرهنگی و قبیح ، کانون خانواده ودر راُس آن کودکان را تهدید می کند. گفته می شود کار آنقدر بالا گرفته که کنگره آمریکا در صدد وضع قوانین محدود کننده در این زمینه برآمده است. این موضوعات بیشرمانه و نفرت آور ، در عین حال ممکن است ، ادامه و بقا یابند . زیرا عده ای وضع قانون علیه این موارد را نقض آزادی ! می دانند. آنها می خواهند « روسپی خانه های الکترونیک » را دائر نگاه دارند تا جوخه های فساد در بزرگراههای اطلاعاتی همیشه طعمه های برای شکار داشته باشند. طبق یک تحقیق ظرف شش ماه 450 هزار و 620 قطعه تصویر و متن نوشتاری پورنوگرافیک ، 6 میلیون و433 هزار و297 بار توسط دریافت کنندگان - فقط در آمریکا-
دریافت شده است . البته این آمار مربوط به 5 سال پیش می باشد.
در آسیا ، پلیس ژاپن جوان 26 ساله ای را که اقدام به ارسال تصاویر غیر اخلاقی از طریق اینترنت کرده بود را بازداشت کرد . برای این جوان علاوه بر 2 سال زندان ، 25 هزار دلار نبز جریمه تعیین شد.در کشور چین به تمام دارندگان اینترنت ، دستور داده شده است تا اسامی آنها در مراکز پلیس ثبت شود . سایر شرکتها و موسسات یا اشخاص از تولید یا تکثیر و انتشار و مبادله اطلاعاتی که مخل امنیت و نظم عمومی است ، منع شده اند.
اما فرانسویها به منظورمقابله دائمی با تهاجم فرهنگی انگلیس ـ آمریکا جبهه جدیدی را گشوده اند. وزیر فرهنگ فرانسه به هنگام بحث در خصوص سیاستهای ـربوط به زبان ، تاُکید کـرده است کـه « در قرنهای گذشته ما به کشور حمله می کردیم اما جنگ جدید فضای کامپیوتری است ، بر ما لازم است تا از جایگاه و موقعیت فرانسهدر شبکه اینترنت حفاظت کنیم.» این در حالی بود که مسئولین سیاسی فرانسه از تمایل روز افزون به سوی فرهنگ یکپارچه جهانی انتقاد کردند و نگرانی خود را از کاربرد وسیع زبان انگلیسی در شبکه اینترنت به این اعتبار که به عنوان تهدیدی آشکار برای زبان فرانسه است ، آشکار ساختند.
آلمان یکی دیگر از کشورهای است که خشم خود را در برابر فضای کامپیوتری اعلام کرده است. یکی از شدیدترین انتقادها در سال 1995 در خلال مرافعه مشهوری بود که دادستان کل ایالت بایر اعلام کرد؛ دادستان این ایالت گفت که 200 گروه خبری اطلاعات و اخبار غیر اخلاقی را از طریق اینترنت مبادله می کنند ، این امـر مخالف قـوانین آلمان است . در اوایل سال 1996 شرکت آلمانـی (Deutsch Telkom) سایت شبکه Web متعلق به مردی که به نئونازیها گرایش داشت را بست . این مرد به ترویج و انتشار افکار نازیسم می پرداخت و دیگران را تشویق به انجام فعالیتهای نژادپرستانه می کرد.
دانشگاه کلن برنامه اطلاعات غیر اخلاقی را که وابسته به شبکه اینترنت دانشگاه کلن بودرا تعطیل کرد . یکی از دلایل این اقدام ، شکایاتی بوده است که از سوی بسیاری از مشترکین رسیده بود. اما این دانشگاه پس از فروکش شدن مخالفتها مجدداً اقدام به پخش آن کرد.
اینترنت می تواند ابزار توطئه هم باشد . پلیس آمریکا به طور مشخص احساس می کند بزهکاران در بزرگراههای اطلاعاتی از پلیس جلو افتاده اند و پلیسها باید علاوه بر اسلحه به کامپیوتر هم مجهز شوند . اینترنت در عین حال به محل قرار سران قاچاق مواد مخدر هم تبدیل شده است . آمـوزشهای تسلیحاتی ، نقض کپی رایت از طریق وارد کردن آثار به اینترنت ، سرقت اطلاعات و باج گیری از افراد ، دستبرد به بانکها و مسدود کردن حسابها به نفع سارقان اینترنتی ، هک و نفوذ به سیستم های اطلاعاتی و ... از عوارض حرکت در بزرگراههای اطلاعاتی است.
به گفته یکی از ماُمورین FBI یک گروه که به گفته وی از اهالی اروپای شرقی می باشند تاکنون موفق شده است اطلاعات بیش از 5 میلیون کارت اعتباری را به دست آورد و احتمالاً به زودی به صورت ناگهانی وارد عمل شده و به شدت به اقتصاد آمریکا ضربه خواهد زد . خبری که ماه قبل در سایت BBC پخش شد خبر از راهاندازی یک مدرسه ویژه برای آموزش آکادمیک علوم مربوط به نفوذ به رایانه در فرانسه بود . یا به قولی یک مدرسه تبهکاری اینترنتی که حتی یک پسر 14 ساله هندی با انتشار کتابهای با تیراژ میلیونی به آموزش هک می پردازد.

دولتها واینترنت
تمامی دولتها در کشورهای مختلف جهان تلاش کرده اند تا نسبت به شبکه های پخش و نمایش الکترونیکی ، اهرمهای نظارتی و کنترل را قرار دهند تا از استفاده سؤ از این وسیله علمی که هدف آن خدمت به انسان است ، نه خیانت ، جلوگیری شود . اما برخی از انتقادها و اعتراضها در این خصوص وجود دارد که خواستار متوقف ساختن این نظارت است ، و ادعا می کنند که این اقدامات مخالف آزادی بیان و اندیشه است و آن را به عنوان یکی از آفتهایی می دانند که اینترنت را تهدید می کند.
اینترنت پدیده جنجالی جدیدی است ، و دنیای عجیب دیگری است که انسان تا در آن سیر نکند آن را نمی یابد. اینترنت مرزهای جغرافیایی را در هم می شکند، همچنین می تواند مرزهای فرهنگی میان ملتها را درهم شکند. این مسایل است که موجب برانگیخته شدن نگرانی کشورهای جهان شده است ، و آنها را بر آن داشته است تا اقدامات نظارتی قانونی بر این شبکه اعمال کنند ، و از طریق تلاشهای مطلوب تبعات و آثار منفی آن را متوقف سازند.
اما آیا این کشورها می توانند بطور کامل از آثار و تبعات اینترنت رهایی یابند و فقط اطلاعات سالم و مفید را از آن دریافت کنند ؟ آیا این امکان وجود دارد تا اینترنت به عنوان یک دستگاه اطلاع رسانی حقیقی به طوری که هدفش خدمت به انسان و رشد بشریت باشد ، مورد استفاده قرار گیرد؟ و سؤال دیگر اینکه آیا کسانی که این وسیله علمی پیشرفته را به صورت ابزاری برای انهدام فرهنگها و ارزشهای انسانی درآورند حاضر هستند تا در اجابت به فشارهای مخالفان ، از اهداف و اقدامات گذشته خود بازگردند ؟ کسی نیست تا به این سؤال پاسخ آری دهد.
این وظیفه دولتها و مراکز فرهنگ ساز است که به شکل مطلوبی ، با افزایش آگاهی و شناخت نسلهای کنونی و آینده را از خطرات حقیقی که اینترنت آنها را به شدت تهدید می کند حفظ کند.